Ayurvedic Summer Diet : ઋતુ બદલાવાની સાથે જેમ આપણે આપણાં કપડાં બદલતા હોઈએ છીએ તેવી જ રીતે ઋતુ પ્રમાણે આહારમાં પણ ફેરફાર કરવો જરૂરી છે. આયુર્વેદ પણ વ્યક્તિને ઋતુ પ્રમાણે ખાવાની સૂચના આપે છે. શરીરમાં ત્રણ દોષો (વાત, પિત્ત અને કફ) ને સંતુલિત કરવા માટે તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
આયુર્વેદમાં ઋતુચાર્યનું વિગતવાર વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. ઋતુચાર્ય એક પ્રાચીન આયુર્વેદિક પ્રથા છે, જે બે શબ્દોથી બનેલી છે. આમાં ઋતુનો અર્થ મૌસમ અને ચર્યનો અર્થ આહાર અથવા અનુશાસન થાય છે. આ પ્રમાણે વ્યક્તિ દરેક ઋતુ પ્રમાણે ભોજન કરીને સ્વસ્થ અને રોગોથી મુક્ત રહી શકે છે. આજે આ લેખમાં આપણે ઉનાળાની ઋતુ વિશે વાત કરીશું.
આયુર્વેદમાં ઉનાળાની ઋતુને વિનિમય સમય પણ કહેવામાં આવે છે. આ ઋતુમાં સૂર્યના કિરણો અને હવા ખૂબ જ ગરમ અને શુષ્ક હોય છે, જેના કારણે વાતાવરણ શુષ્ક બની જાય છે. ઉનાળાની ઋતુમાં જ્યારે તાપમાન વધે છે અને સૂર્ય વધુ તીવ્ર હોય છે, તેથી આ ડિહાઇડ્રેશન, હીટ સ્ટ્રોક, સુસ્તી, થાક અને પેટની સમસ્યાઓ તરફ દોરી જાય છે. આ બધી સમસ્યાઓથી બચવા માટે આપણે આપણા આહારનું ખાસ ધ્યાન રાખવું ખૂબ જ જરૂરી છે.
આયુર્વેદ હજારો વર્ષોથી આપણને સ્વસ્થ જીવન જીવવાનો માર્ગ બતાવે છે. આધુનિક વિશ્વમાં પણ, આયુર્વેદને રોગોની સારવાર અને સ્વસ્થ જીવન જીવવાની શ્રેષ્ઠ રીતોમાંની એક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
આ લેખમાં, અમે તમને જણાવીશું કે ઉનાળાની ઋતુમાં તમારો આહાર કેવો હોવો જોઈએ, તેના વિશે વિગતવાર જણાવું છું. આ વિશે વધુ જાણવા માટે, અમે ડૉ. રિતુ ચઢ્ઢા, આયુર્વેદિક ચિકિત્સક, BAMS, નેહરુ નગર, લુધિયાણા સાથે વાત કરી. આવો, જાણીએ ઉનાળામાં કઈ વસ્તુઓનું સેવન કરવું જોઈએ અને કયો ખોરાક ટાળવો જોઈએ –
આયુર્વેદ અનુસાર ઉનાળામાં શું ખાવું – What To Eat In Summer According To Ayurveda
ડો. રિતુ ચઢ્ઢા કહે છે કે ઉનાળાની ઋતુમાં આપણે એવો આહાર લેવો જોઈએ, જે શરીરમાં તાજગી લાવવાનું કામ કરે છે. આ ઋતુમાં ઠંડીની અસર અને ચીકણી વસ્તુઓનું વધુ સેવન કરવું જોઈએ. આ માટે તમે દૂધ-ભાતની ઠંડી ખીર, છાશ, લસ્સી, કેરીના પન્ના, નારિયેળ પાણી, લીંબુ પાણી, કાકડી, તરબૂચ, મોસમી ફળોનો રસ, ફુદીનો, ગુલકંદ, વરિયાળી અને ધાણાનું સેવન કરી શકો છો.
ઉનાળામાં પાચન શક્તિ ખૂબ જ નબળી થઈ જાય છે, તેથી તમારે ભરપૂર ખોરાક ન ખાવો જોઈએ. આ ઋતુમાં મીઠો અને સુપાચ્ય ખોરાક લેવો જોઈએ. તમે તમારા આહારમાં ગોળ, પેથા, પરવલ, બથુઆ, છાલ સાથે બટાકા, કારેલા, કાચા કેળા, આમળા, દૂધ, આમળા, નારંગી, કેરી, કોકમ, નારિયેળ વગેરેનો સમાવેશ કરી શકો છો.
હિન્દીમાં આયુર્વેદ અનુસાર ઉનાળામાં શું ન ખાવું – What Not To Eat In Summer According To Ayurveda
ઉનાળાની ઋતુમાં કડવા, તીખા, તીખા, ખાટા, મસાલેદાર, તળેલા, ખારા અને વાસી ખોરાક ન ખાવા જોઈએ. ખાટા દહીં, રેફ્રિજરેટરમાં રાખેલ પાણી, ઈંડા, માંસ, માછલી, અડદની દાળ, ચણાની દાળ, રીંગણ, મધ, સરકો, ખાટી, આલ્કોહોલ વગેરે બિલકુલ ન ખાવા જોઈએ.
ઉનાળા માટે આયુર્વેદિક આહાર યોજના
- સવારે ઉઠ્યા બાદ હૂંફાળા પાણીમાં લીંબુનો રસ મેળવીને પીવો.
- સવારનો નાસ્તો – એક વાટકી મોસમી ફળો/શાકભાજી ઉપમા/દૂધ અને ઓટ્સ
- મધ્ય સવારનો નાસ્તો (બપોરના 12 વાગ્યે) – નાળિયેર પાણી/આમ પન્ના/શરબત
- લંચ – એક વાટકી દાળ/શાક અને રોટલી અથવા ભાત, છાશ
- સાંજનો નાસ્તો – હર્બલ ચા અથવા એક કપ દૂધ
- રાત્રિભોજન – ખીચડી/ એક વાટકી દાળ અને રોટલી/ શાકની દાળ
ઉનાળાની ઋતુમાં સ્વસ્થ રહેવા માટે, તમે આયુર્વેદિક નિષ્ણાતો દ્વારા સૂચવેલ આ આહાર યોજનાને અનુસરી શકો છો. અમારા લેખોમાં, અમે તમને વિવિધ વિષયો પર માહિતગાર રાખીશું. તમને અમારો આ લેખ ગમ્યો હશે. આ લેખ તમારા મિત્રો અને પરિચિતો સાથે શેર કરો.
