શરીરની સારી કામગીરી માટે આપણા હોર્મોન્સનું સંતુલન ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. હોર્મોન્સ એ રસાયણો છે જે રક્ત દ્વારા અંગો, ચામડી, સ્નાયુઓ અને અન્ય પેશીઓમાં સંદેશા વહન કરીને શરીરમાં વિવિધ કાર્યોનું સંકલન કરવામાં મદદ કરે છે. આ સંકેતો તમારા શરીરને બતાવે છે કે શું કરવાનું છે અને ક્યારે કરવું.
પુરુષો અને સ્ત્રીઓ બંનેમાં હોર્મોન અસંતુલનના કારણે વિવિધ સમસ્યાઓ ખતરો વધી થાય છે. આ જ કારણ છે કે આ સમસ્યાથી બચવા માટે તમામ લોકોએ સતત પ્રયાસ કરતા રહેવું જોઈએ.
હોર્મોન્સ અને મુખ્યત્વે ગ્રંથીઓ જે તેને બનાવે છે અને છોડે છે તે તમારી અંતઃસ્ત્રાવી પ્રણાલી માટે જરૂરી છે. હોર્મોન્સ ઘણી વિવિધ શારીરિક પ્રક્રિયાઓને નિયંત્રિત કરે છે, જેમ કે ચયાપચય, આંતરિક સંતુલન, શારીરિક વિકાસ, જાતીય કાર્ય, પ્રજનન, ઊંઘ-જાગવાનું ચક્ર વગેરે.
હોર્મોન અસંતુલનના કારણે થતી પરેશાની: હોર્મોનમાં અસંતુલનના કારણે શરીરમાં ઘણી સમસ્યાઓ થાય છે. ઘણા અસંતુલન માટે સારવારની જરૂર પડે છે, કેટલીક અસ્થાયી હોઈ શકે છે અને તે જાતે જ દૂર થઈ શકે છે.
ખીલ, ડાયાબિટીસ, થાઈરોઈડ, સ્થૂળતાથી લઈને વંધ્યત્વ સુધીની સમસ્યાઓનું કારણ હોર્મોન અસંતુલન પણ હોઈ શકે છે. તો ચાલો જાણીએ કે આવી સમસ્યાઓથી બચવા માટે કયા ઉપાયોનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
યોગ અને વ્યાયામ: નિયમિત રીતે યોગ અને વ્યાયામની આદત બનાવીને હોર્મોન્સનું સંતુલન પણ બરાબર રાખી શકાય છે. દરરોજ વ્યાયામ કરવાની ટેવ પાડો. જોગિંગ કે વૉકિંગ, સ્વિમિંગ-સાઇકલિંગ જેવી આદતો પણ આમાં તમારા માટે મદદરૂપ થઈ શકે છે. મન અને શરીરને શાંત કરવા માટે દરરોજ ધ્યાનનો અભ્યાસ કરો, તેનાથી પણ ફાયદો થાય છે.
ધૂમ્રપાન અને આલ્કોહોલ : ધૂમ્રપાન અને વધુ પડતા આલ્કોહોલનું સેવન શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે હાનિકારક છે. તે શરીર પર ઘણી રીતે નકારાત્મક અસર કરી શકે છે. આવી સમસ્યાઓથી બચવા માટે તેનું સેવન કરવું નહીં.
ધૂમ્રપાન અને આલ્કોહોલ પણ હોર્મોન્સના કાર્ય પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે. દરેક વ્યક્તિએ તેના પર વિશેષ ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. હંમેશા ધૂમ્રપાન અને દારૂથી દૂર રહો.
હેલ્ધી ડાયટ ખાવું: જરૂરી હોર્મોન્સમાં અસંતુલનની સમસ્યાથી બચવા માટે ડાયટ પર ખાસ ધ્યાન આપવું જોઈએ. પૌષ્ટિક ખોરાક ખાવાથી શરીરની તમામ જરૂરિયાતો પૂરી થાય છે. ફળો, શાકભાજી, માછલી, ચિકન અને અનાજ સાથે ફાઈબર, મિનરલ્સ અને વિટામિન્સથી ભરપૂર અન્ય ખોરાક લેવાથી હોર્મોન્સનું સંતુલન જાળવવામાં મદદ મળી શકે છે.
